Columns

#durfjijhetaan? Thema van de 'Week tegen pesten' van 21 t/m 25 september.

Nou ik durf het aan, ECHO durft het aan! Weg met de anti-pestcoördinator en welkom herstelcoördinator of coördinator sociale veiligheid. 'Waarom?' zul je nu misschien zeggen? Laat me dat uitleggen aan de hand van een gesprek dat ik vorige week had met een directeur op een basisschool.

Het gesprek ging over het schoolklimaat. Ik stelde haar de vraag waarom er maar heel kort iets vermeld stond over sociale veiligheid en pesten in de schoolgids. ‘Omdat dit verweven zit in onze visie en hier begint onze schoolgids mee! We zijn een Montessorischool en hechten dan ook veel waarde aan de uitgangspunten ‘Leer mij het zelf te doen’ en ‘Vrijheid in gebondenheid’.
En toen dacht ik ‘Wauw’. Dit is precies waar Herstelrecht voor staat. Herstelrecht richt zich principieel op het neerzetten en onderhouden van een positief schoolklimaat. Op wat je wel wilt in plaats van ‘We willen niet dat er gepest wordt’. Wij van Echo noemen dat de pestparadox (1). Hoe meer je je richt op pesten hoe vaker het voorkomt, terwijl je dat juist niet wilt! En dat is precies wat er nu gebeurt. Er is een actieplan sociale veiligheid, we gaan monitoren, er komt een model veiligheidsplan, een database, een coördinator anti-pestbeleid. Allemaal sturende interventies. Die nodig zijn, zeker, maar als we er niet voor oppassen zorgen we voor schijnveiligheid.

Kun je pesten wel tegenhouden?
 Ja leuk hoor, je richten op wat je wel wilt. Maar wat als er dan toch gepest wordt? Als je werkt vanuit Herstelrecht heb je samen met je klas relatieafspraken gemaakt over hoe je met elkaar om wilt gaan en hoe je daar samen de verantwoordelijkheid voor draagt. Vragen als: 'Wat heb jij nodig om hier het beste uit jezelf te halen? Wat kun jij bijdragen aan een goede sfeer in de klas? Wat doe jij als die sfeer onder druk staat? Wat doe jij als je zorgen maakt om een klasgenoot?'  helpen je om een relatiecontract te maken. Dit contract vraagt om regelmatig onderhoud. En als er (onvermijdelijk?) toch eens problemen in de onderlinge relaties ontstaan pak je het contract er weer bij en ga je met elkaar in gesprek.

Pesten wordt vaak gezien als een probleem tussen twee of meer kinderen. Herstelrecht ziet dit gedrag als een probleem voor alle betrokkenen, de groep. Als het teruggrijpen op het relatiecontract niet voldoende is, is er de ‘herstelcirkel’ met de klas. Zo nodig worden ook leerkrachten en ouders er bij betrokken. Hierin lossen de betrokkenen zelf hun probleem op aan de hand van de herstelvragen:
1. Wat is er gebeurd?
2. Hoe voelde je je toen?
3. Hoe denk je er nu over?
4. Wie zijn erbij betrokken?
5. Waar heb je nog last van?
6. Hoe kan het weer goed gemaakt worden?

Wie werkt vanuit herstelrecht heeft geen protocol nodig. Dus heb je geen anti-pestcoördinator, maar een herstelcoördinator of een coördinator sociale veiligheid. Een veilige school maak je samen MET elkaar. Betrek daarom de omgeving er ook bij. Herstelrecht wordt in het ‘Actieplan sociale veiligheid’ genoemd als een systemische aanpak en als alternatief voor straffen.

#durfjijhetaan: Herstelrecht als basis voor je sociaal-pedagogisch handelen op de werkvloer?

Aan het eind van het gesprek met de directeur merkte ik opnieuw het belang van een positief schoolklimaat. Ze vertelde mij dat een nieuwe leerling in groep 3 na twee weken aan de juf gevraagd had: ‘Wordt hier dan niet geslagen en geschopt’?

Meer informatie kun je vinden op www.herstelrechtinhetonderwijs.nl
(1) http://www.herstelrechtinhetonderwijs.nl/publicaties/66.pdf