Columns

Na het pesten op school moet nu ook het pesten op het werk worden aangepakt en uiteraard met een 0-tollerance beleid. Dit wordt er uitdrukkelijk bij vermeld.

Maar heeft pesten niet een zelfde soort oorzaak als kiespijn? Kiespijn wordt vaak veroorzaakt door ontstekingen die door het effect van cariës ontstaan. Cariës is corrosie van het tandglazuur en veroorzaakt gaatjes in je gebit. In die zin lijkt het voor mij op pesten. Is pesten niet ook eigenlijk een soort ontsteking (conflict)? Pesten holt niet alleen relaties, maar ook onze maatschappij langzaam uit.
En ook in de oplossing die wij dan zoeken zijn er overeenkomsten te vinden. Bij cariës ontstaat er dan meer aandacht voor het poetsen, want: "Wij willen geen gaatjes meer!!"
Op een zelfde manier lijken we het pesten te lijf te willen gaan: "Wij willen geen pesten meer! Weg met de pestkop!" Maar lost dit wat op?

De toenemende aandacht die dit probleem krijgt, heeft m.i. niet zozeer te maken met het feit dat het 'zielig' is als je gepest wordt. Pesten bestaat al langer dan vandaag, en lijkt een fenomeen dat in ons denken een 'normaal' onderdeel van opgroeien uitmaakt. Je moet toch immers tegen een stootje kunnen later? Het is echter denk ik het groeiende besef dat pesten ons allen geld kost, dat ons wakker schudt. Ziekteverzuim, arbeidsconflicten en een gebrek aan samenwerking hebben een directe negatieve invloed op wat we met z'n allen kunnen bereiken en is daarom duur.

Ook op school veroorzaakt pesten niet alleen zo nu en dan maar een beetje onrust. Het 'verpest' de sfeer en kan een levenslange negatieve invloed op een leerling hebben. Nog even daargelaten het toenemende geweld op scholen dat hier tevens mee te maken heeft.

Kijk ik naar de aanpak (0-tollerance), dan heb ik daar echter sterke twijfels over. Ik denk dan weer even aan de oorzaak van kiespijn. Natuurlijk helpt poetsen wel, maar kun je niet beter minder zoet eten? Is dat niet de werkelijke oorzaak van de gaatjes? Ja, en zo is het naar mijn idee ook met pesten. Natuurlijk heeft pesten gevolgen, maar het is niet de eigenlijke oorzaak van de situatie die daardoor ontstaat.

We leven in een cultuur en met een taal die zich als het ware gespecialiseerd heeft in het maken van onderscheid. We delen alles en elkaar in en plaatsen elkaar daarmee in hokjes. We maken niet alleen onderscheid in goed en slecht, juist en onjuist, recht en krom, en glijden dan langzaam af naar slim en dom, dun en dik, mooi en lelijk etc., maar we gaan er elkaar vervolgens naar behandelen ook. Dit is toch waar het pesten begint? Het zijn de eerste grapjes over jouw 'zwembandje' en de domme beslissing die je nam, die de voedingsbodem vormen voor alle andere grappen over wat jou zo 'afwijkend' anders maakt. Pesten bestrijden zonder iets aan de voedingsbodem daarvoor te doen heeft, net als poetsen, alleen een cosmetisch effect. Het is eventjes weg en daarna gewoon weer in volle omvang terug.

Als we pesten willen bestrijden, dan hebben we het vooral over vormen van gedrag die niet acceptabel zijn. Dat is begrijpelijk want dat is aan te tonen, makkelijk om iemand daarvoor aan te wijzen en dus prima te bestraffen. Dat geeft lekker snel resultaat! Het probleem zit echter niet in het gedrag, maar begint in het soort denken dat daartoe aanleiding geeft. Het begint met hoe we naar elkaar kijken en op basis daarvan met elkaar omgaan. Pesten bestraffen betekent voor mij dat de oorzaak niet begrepen is. Het belonen en bestraffen is immers wederom het maken van onderscheid dat aanleiding voor dit soort denken vormt. Pesten is niet het probleem van een paar individuen, maar van een maatschappij waarin dit kan ontstaan. Voor mij is het een symptoom van een maatschappij waarin mensen steeds minder bij elkaar betrokken en in gedachte al van elkaar vervreemd zijn. Goeie vrienden en buren pesten elkaar niet. Voor mij ligt daarmee de oplossing ook al gelijk weer voor de hand. Laten we weer met elkaar in gesprek gaan, samen beslissen hoe we willen wonen en werken, samen bedenken wat onze waarden zijn en hoe wij die willen leven. Dat noem ik nou een constructieve en 'verbindende' oplossing.