Columns

Morgen staat er een conferentielezing over herstelrecht in mijn agenda. Iedere keer weer spannend en ook vanavond dringen zich herinneringen op aan spreekbeurten die ik in een grijs verleden op de lagere detailhandelsschool heb gehouden.

Van een van mijn leermeesters, Berthold Gunster, leerde ik dat een goeie lezing dezelfde drie elementen bevat als een stevige mop: coderen, stapelen en scoren. Coderen betekent dat je in een paar seconden duidelijk maakt waar het om gaat. Bij een mop doe je dat met openingszinnen als ‘Een Rus een Amerikaan en een Belg staan voor een vuurpeloton’. Iedereen weet dan dat het gaat om een mop en gaat er eens lekker voor zitten. Daarna ga je stapelen: ‘Op het moment dat het vuurpeloton aanlegt zegt de Rus ‘Kijk uit, achter je, de vijand!’. Wanneer iedereen achterom kijkt, rent hij hard weg. De Amerikaan roept wanneer het zijn beurt is: ‘Pas op, een beer!!’ Wanneer ze kijken waar die beer dan is, gaat hij er vandoor. Na het stapelen scoor je met de grap: “Wanneer de Belg, die hiervan heeft geleerd, aan de beurt is, roept ‘ie heel hard ‘VUUR!’. Vanuit herstelgericht perspectief een heel foute grap natuurlijk, want hij etiketteert mensen op een schandelijke wijze, terwijl herstelrecht juist verbindend heet te zijn. Maar hij maakt de boel wel duidelijk.
 
Morgen moet ik dus in een paar minuten de essentie van herstelrecht weergeven. Herstelrecht betekent voor mij: het geven van optimale invloed binnen door jou als leerkracht bepaalde kaders.

Ik ga het als volgt doen. Ik neem twee poppen mee: een prins en een kikker en ik zeg de deelnemers dat ze mogen kiezen uit een prinselijke en een kikkerlezing. De prinselijke lezing is een uitstekend voorbereid verhaal dat in het verleden zijn kwaliteit heeft bewezen. Ik heb het meerdere keren gehouden en de deelnemers, zowel de opdrachtgevers als ikzelf, waren zeer tevreden. Mij leverde het complimenten op en waardering en er waren zelfs mensen die mij in de weken erna vroegen een lezing of training bij hen op school te verzorgen. Geweldig toch. Bij de prinselijke lezing ben ik de expert die veel weet van herstelrecht en daarover veel te bieden heeft.

Bij de kikkerlezing ga ik uit van het feit dat er een kleine 2.000 tot 3.000 jaar onderwijservaring in de zaal zit. En wie ben ik dan om de expert uit te hangen? In de kikkermodus wil ik met de deelnemers op zoek gaan, naar hun ervaringen, die laten uitwisselen en ze koppelen aan herstelrecht. Ik ben dan niet de expert die alles weet, maar veel meer de medereiziger. Als het een geslaagd uur wordt, is het een gezamenlijke topervaring; als het niets wordt, zijn we met zijn allen een experiment aangegaan dat niet uit de verf is gekomen. Dat is op een dag met zes lezingen jammer, maar geen ramp.

Als mijn gehoor kiest voor de kikker, toont het daarmee een van de essenties van herstelrecht aan: in een onzekere situatie waarin mensen invloed hebben, voelen ze zich prettiger dan in een zekere waarin ze geen invloed hebben. Of wanneer we kijken naar scholen en veiligheid: in een onveilige situatie waarin leerlingen invloed hebben, voelen ze zich veiliger dan in een veilige waarin ze geen invloed hebben.

Vervolgens gaan we aan het stapelen.

En als ze kiezen voor de prins? Dan deel ik daarna proefwerkblaadjes uit en krijgen ze een proefwerk....

Mocht je willen weten hoe een lezing over herstelrecht eruit kan zien? Neem dan hier een kijkje: https://www.youtube.com/watch?v=sCYM1mkJ-OE.