Columns

Wat vergeet je snel dat je dankzij de anti-leklaag onder iedere goede fietsband tegenwoordig veel minder banden plakt dan vroeger. Als ik in het verleden binnen een straal van vijf kilometer merkte dat ik de plakspullen was vergeten, reed ik terug. Als ik verder van huis was, kocht ik ergens een doosje Samsonsolutie. Wat betreft het bandenplakken is het aantal hersteloperaties enorm afgenomen. 

 Jongeren kunnen volgens mij vandaag de dag nog amper nog banden plakken; net zo min als ik overigens vuur uit stokjes kan halen. Wanneer je met een klas een flinke fietstocht gaat maken en je zou beginnen met een les bandherstel, is de kans groot dat iedereen afhaakt. Ze willen fietsen, geen banden plakken.

 Hierin zit ook het lastige in de naam ‘herstelrecht’: leerlingen willen in een prettige klas zitten, plezier maken, leren, en vooral ertoe doen, betekenis hebben. Om te herstellen moet er iets kapot zijn en wie wil dat? Ik weet niet of ik mijn kind snel naar een ‘herstelgerichte school’ zou sturen. ‘Wat is er kapot dan?’, zou mijn eerste vraag zijn. 

 Gelukkig vinden veel scholen die herstelgericht werken hun eigen naam: de groene school, de verbindende school en meer moois. Namen die uitgaan van wat je wilt bereiken, van behoeften. En natuurlijk zijn er nu ook de eerste gecertificeerde Echo scholen.

Een van de mooiste dingen die ik me de laatste jaren bewust bent geworden is het verschil tussen preventief en proactief werken. Dat ‘proactief’ vond ik eerst weer zo’n nieuwe gezochte term en het zei me drie keer niks. 

Wie preventief denkt gaat op een rij zetten wat voor narigheid hij in de toekomst allemaal denkt tegen te komen en speelt daar op in. Het kan leiden tot pestprotocollen waarin twintig regels staan waarvan er zeventien het woord ‘niet’ bevatten. Ik zie ineens een cursus ‘preventief huwelijksbeleid’ voor me: hoe ga je voorkomen dat je partner teveel drinkt of vreemd gaat? Reken maar dat het aantal echtscheidingen na zo’n cursus enorm toeneemt: dat waar je energie in stopt wordt groter. Maar, laten we eerlijk zijn: het Simsondoosje met plakspullen onder je zadel hangen is een preventieve actie waar je veel gemak van kunt hebben. 

Waar preventief werken zich richt op problemen, richt proactief werken zich op behoeften: wat heb je nodig om het naar je zin te hebben, goed te leren, een fijne relatie te hebben en een mooie fietstocht te maken? In de klas betekent dit dat je met je leerlingen op zoek gaat naar wat je nodig hebt om het samen goed te hebben. En als je dat duidelijk hebt, ergens hebt staan waar het voor iedereen zichtbaar is, dan aanvaard je samen de reis. En als je tussentijds een lekke band oploopt, heb je iets om op terug te grijpen: hé, de reis loopt nu even niet zoals we willen, wat moet er gebeuren om weer lekker verder te kunnen.

Dan is het mooi als de leraar een setje plakspullen onder zijn zadel heeft; nog mooier als iedere leerlingen zijn eigen plakspullen heeft.