Columns

Mijn moeder is overleden. Op zondagmorgen plukte ze de laatste herfstbloemen uit de tuin; om 10 uur kwam haar dochter langs. ’s Avonds zou ze met pa bij ons komen eten. Het is er niet meer van gekomen. Ze kreeg ineens pijn, ging met pa naar het ziekenhuis waar een bloeding werd geconstateerd. In de nacht van zondag op maandag overleed ze. We waren er bij. Het afscheid zal ik mijn leven lang niet zal vergeten.

Aftakeling, dementie en het wegkwijnen in een verzorgingscentrum was wat ze het meest vreesde. Én het achterblijven nadat pa er niet meer zou zijn. De gedachten alleen al waren haast ondraaglijk. Pa woont nu alleen en we hebben meer contact dan ooit. We gaan naar de film, lunchen op de ss Rotterdam en kijken naar waterpolowedstrijden van mijn zoon. Met mijn zussen bezoekt hij musicals, films en achterkleinkinderen. Volgens mij is hij inmiddels 5 kilo aangekomen Zijn leegte lijkt draaglijk. We genieten van wat er is.

Ma overleed kort na het uitvoeren van een medische ingreep. Door een bijkomende complicatie ontstond de bloeding die haar fataal werd. Ergens was een draadje losgeraakt dat de bloeding veroorzaakte. Zo iets. Al met al een wat onduidelijk verhaal. Hebben de artsen een fout gemaakt, is er iemand iets te verwijten? We weten het niet. Ook de manier waarop we achteraf zijn geïnformeerd verdient geen schoonheidsprijs. ‘Zo lang ze niks vragen, zit het wel goed’, lijken ze daar te denken. Dat is ook wel te begrijpen. Ma overleed in het Maasstadziekenhuis waar de laatste baas met een gouden handdruk verdween nadat hij vergeten was te melden dat er een enge bacterie rondwaarde die mensen het leven kostte.

Wat me bezighoudt is de vraag waarom pa, mijn zussen en ik niet in de hoogste boom klimmen om de onderste steen boven te krijgen. Op zich is het in bomen klimmen om stenen boven te krijgen niet echt een doelgerichte actie, maar toch, we blijven er gelaten onder. Volgens mij heeft het te maken met de schade die is aangericht. Stel dat een arts vergeten is een draadje op de goede manier vast te zetten, waardoor die bloeding ontstond, dan heeft hij een blunder met dodelijke afloop gemaakt. Kan er grotere schade worden aangericht? Ja, door die baas met die gouden handdruk. Hier heeft die schade eraan bijgedragen dat mijn moeder overleed op een manier die ze zelf geregisseerd zou kunnen hebben. In de middeleeuwen hadden ze daar een uitdrukking voor: felix culpa, ‘Gelukkige schuld’. Door iemands verwijtbare nalatigheden, gebeuren er mooie dingen. Doordat Judas Jezus verraadde, komen wij allemaal in de hemel, zoiets.

Wat rest is dat het ziekenhuis niet de verantwoordelijkheid neemt voor de eventuele fout die het heeft gemaakt. Wanneer het gaat om klachten, boosheid, eindeloze gerechtelijke procedures en knokpartijen tot in de Hoge Raad, gaat het vaak niet om die fout die iemand heeft gemaakt. Die kunnen we wel accepteren; wat steekt en ons doet strijden tot op het hoogste podium, is dat iemand niet de verantwoordelijkheid op zich neemt voor wat hij gedaan heeft. De kern van herstelrecht: je mag fouten maken, net zoals iedereen, maar draag er wel de verantwoordelijkheid voor.