Columns

Dat was op 3 mei weer eens een ouderwets leuk avondje met de Rijdende Rechter.
Drie leerlingen van het Heerbeeck College in Best stonden tegenover conciërge Jos. Ze weigerden hun fietsen in de stalling te zetten en parkeerden die tegen een boom op de openbare weg. Volgens de politie was daar niks strafbaars aan. Jos legde de fietsen aan de ketting en tegen het uitvoeren van een gepaste hoeveelheid strafcorvee konden de leerlingen hun stalen ros ontketenen. Zij eisten van Jos dat hij zich niet met hun fietsen bemoeide en zich onthield van afgedwongen strafcorvee; Jos vond dat hij handelde in het belang van de school en het recht had strafcorvee op te leggen. Dat laatste werd weer betwist door de leerlingen die uit de schoolregels hadden opgemaakt dat alleen de schoolleiding disciplinaire maatregelen kan opleggen en Jos zat duidelijk niet in de schoolleiding.
De Rijdende Rechter gaf leerlingen en Jos volop gelegenheid het gelijk naar zich toe te trekken. Het spel dat ze met volle overgave speelden concentreerde rond de vragen:
- Welke regels worden er overtreden?
- Wie doet dat? en
- Hoe moeten overtreders gestraft worden?

Tegenstellingen en verschillen werden vol overgave opgeblazen en uitvergroot. Jos schroomde niet het domino-effect van misplaatste fietsen te demonstreren door een aantal ervan omver te kegelen en de leerlingen overtuigden hun geamuseerde gehoor ervan dat Jos onzin stond te verkopen. Het was een strijd die niet anders dan winnaars en verliezers kon opleveren. Zo gaat dat nu eenmaal op scholen: conflicten leveren winnaars en verliezers op en wanneer de leerlingen de verliezers zijn, krijgen ze strafcorvee. De Rijdende Rechter deed zijn uitspraak en velde het vonnis. Een simpele en eenduidige wereld: wie in de fout gaat krijgt straf en als je er niet uitkomt bel je de Rijdende Rechter die het voor je oplost.

Wat zou er gebeurd zijn als dit conflict op een herstelgerichte manier zou zijn aangepakt? Zouden de betrokkenen in staat zijn geweest zelf het conflict om te zetten in een proces dat alleen maar winnaars zou opleveren? Ik denk van wel.
Een herstelgerichte aanpak gaat uit van vragen als:
- Wie zijn er allemaal betrokken bij wat er gebeurt?
- Hoe ondervinden zij schade of last van wat er gebeurt?
- Welke behoeften staan onder druk?
- Wat kunnen die betrokkenen samen doen om aan hun gezamenlijke behoeften tegemoet te komen?

Het zal niet zo’n leuke en spectaculaire tv opgeleverd hebben, maar wel duurzamere resultaten. Zeker bij zo’n groep aardige en betrokken mensen zoals we te zien kregen. Mensen die het in feite gewoon goed met elkaar willen hebben en zich aan het verliezen waren in een spelletje je-gelijk-halen-en-moeilijk-doen.

Als je het aandurft om een dialoog met elkaar aan te gaan over wat je kunt doen om het samen goed te hebben, heb je geen Rijdende Rechter nodig en blijken leerlingen, conciërges, leraren, teamleiders en ouders tot veel meer instaat dan je ooit voor mogelijk hebt gehouden. En strafcorvee? Dat is de vaatdoek waarmee de machtelozen hun onmacht proberen weg te poetsen.
Jan Ruigrok.